شعیب بن صالح کیست؟

درباره مشخصات شعیب بن صالح باید گفت که در احادیث ویژگیهایی آمده است

که به شرح زیر است :

چهره ای گندمگون

محل خروج از ری ( تهران)

محاسن کم پشت

شاپ ( سرزنده و شاداب)

اراده قوی و خلل ناپذیر

نام مستعار وی شعیب بن صالح

مورد تایید سید خراسانی

از بنی تمیم و گمنام

هدف نهایی او بیت المقدس

ضعیف الجثه و لاغر

زمینه سازی برای ظهور امام زمان (ع)

فردی نظامی میباشد

چند مورد از مشخصات بالا را ما برای روشن کردن مطلب توضیح میدهیم:

محل خروج از ری : یعنی محلی که او به این سمت میرسد و از آنجا اعمال

اجرائی خود را اعمال میکند

نام مستعار شعیب بن صالح : شعیب در معنای لغوی به کسی گفته خواهد شد که

مورد استقبال مردمی باشد و محبوب باشد

مورد تایید سید خراسانی : پس او کسی است که سالهای زیادی است که در رکاب سید خراسانی بوده و ایشان از قدیم او را مورد تایید قرار داده اند

از بنی تمیم و گمنام : بنی تمیم گروهی بودند که وارد ایران شده و در حوالی استان خوزستان و خراسان سکنی گزیدند . ولی چون آنها افراد فقیر و تهی دستی بودند شاید بیشتر اشاره به این دارد که او نیز از ابتدا تهی دست بوده و زندگی خوبی نداشته است.

البته در احادیثی آمده که او دوستدار بنی تمیم است و در این صورت میتواند خود او از اهالی جایی غیر آن باشد ولی نسبت به اهالی بنی تمیم یا شخصی خاص که از بنی تمیم است ارادت خاصی داشته باشد.

هدف نهایی او بیت المقدس : وقتی گفته میشود هدف نهایی او بیت المقدس است یعنی ایشان از سالهای دور آرمان خود را فتح بیت المقدس قرار داده است.

فردی نظامی میباشد: یعنی او پیش از این نیز در مناصب نظامی مشغول به خدمت بوده و زمینه های ظهور امام زمان (ع) را در آن مناصب تدارک میدیده

از روایات آنطور که مشخص است قدس تا پیش از ظهور در اشغال می باشد و فردی که افتخار آزادی قدس عزیز را پیدا می نماید فرمانده سید خراسانی یعنی شعیب بن صالح است . زمانیکه سید خراسانی سپاه ایرانیان را تحویل امام زمان می نماید ، حضرت مهدی ( عج )، شعیب بن صالح را بسمت فرماندهی کل سپاه خود منصوب می کند .
با این انتصاب به نظر می رسد شعیب بن صالح بایستی چهره ای جهانی و مورد پذیرش و محبوب همه ملت ها می باشد .

راجع به ویژگیهای شعیب بن صالح داریم :

شعیب بن صالح، ، زرد و گندمگون ،کوسه و خفیف اللـّحیه ،سفید پوش ، کسی در برابرش نمی ایستد جز اینکه کشته می شود. اهل ری است . اهل یقین است و هر گاه تصمیمی بگیرد آن را تغییر نخواهد داد . اگر با کوه ها درگیر شود از بن بر می کند تا وارد سرزمین قدس شود. او پرچمدار حضرت مهدی [عجـّـل الله تعالی فرجه الشّریف] خواهد بود.

در توضیح روایات آمده “سید خراسانی” نام فردی است که همه او را به این نام می شناسند اما “شعیب بن صالح” نام مستعار این فرد است برای حفظ جان او .

احادیث در مورد شعیب بن صالح :

1- کسی است که در حوادث آخر الزمان به عنوان فرمانده نظامی توسط سید خراسانی برگزیده میشود. بنابر بر روایات وی جوانی گندم‌گون با ریش کم‌پشت از اهالی سمرقند یا ری یا است. بحارالانوار جلد ۱۳، باب ۲۹؛ ترجمه فارسی با نام مهدی موعود ج ۲ ص ۵۴ )
2- در روایات از عمّار یاسر نقل شده که:
«شعیب بن صالح، پرچمدار حضرت مهدی(ع) است». ابن طاووس، ملاحم، ص ۵۳٫
3- «از خراسان سپاهی حرکت می‌کند که کمربندهای سیاه و پیراهن سفید پوشیده‌اند، جزو پیش‌قراولان سپاه، فرمانده‌ای است به نام شعیب بن صالح… آنان سپاهیان سفیانی را شکست داده، گریزان می‌کنند و در بیت‌المقدّس فرود می‌آیند و زمینة ظهور حضرت مهدی(ع) را پایه‌ریزی می‌کنند»
ابن حماد، همان، ص ۸۴ و عقد الدرر، ص ۱۲۵٫
4- امیرمؤمنان(ع) می‌فرمایند: «سفیانی و صاحبان پرچم‌های سیاه با یکدیگر روبرو می‌شوند در حالی که میان آنان جوانی از بنی‌هاشم است که در کف دست راستش، خال سیاهی است و در پیشاپیش لشکریان او، شخصی از قبیلة بنی تمیم به نام شعیب بن صالح قرار دارد».
ابن حماد، فتن، ص ۸۶٫
5- در منابع اهل سنّت نیز آمده است:
إن على مقدمة جیش المهدی رجلاً من تمیم ضعیف اللحیة یقال له شعیب بن صالح
«فرماندة لشکریان پیشرو حضرت مهدی(ع) مردی از قبیلة بنی تمیم است که محاسن کمی دارد و او را شعیب بن صالح می نامند». شبلنجی، نور الابصار، ص ۱۳۸
6- «از خراسان سپاهی حرکت می‌کند که کمربندهای سیاه و پیراهن سفید پوشیده‌اند، جزو پیش‌قراولان سپاه، فرمانده‌ای است به نام شعیب بن صالح… آنان سپاهیان سفیانی را شکست داده، گریزان می‌کنند و در بیت‌المقدّس فرود می‌آیند و زمینة ظهور حضرت مهدی(ع) را پایه‌ریزی می‌کنند».
ابن حماد، فتن، ص ۸۴ و عقد الدرر، ص ۱۲۵٫
7- امام سجاد (علیه السلام) فرمود:
خروج شعیب‌ بن صالح، پس از عوف سلمی و پیش از خروج سفیانی است.
شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص۴۴۳٫
8- پیامبر اکرم(ص) : پرچم هایی از مشرق برمی خیزد که مردی از بنی تمیم به نام شعیب بن صالح آنها را رهبری می کند ، آنچه از اسیران کوفه در دستشان باشد ، می گیرد و طعمه شمشیر می سازد.
الحاوی للفتاوی ج ۲ ص ۱۶۰
مائتان وخمسون علامةحتى ظهور الإمام المهدی السید محمد علی الطباطبائی الحسنی ص” ۶۲″
9- جابر از امام باقر (ع)روایت می کند: جوانی از بنی هاشم از خراسان با پرچم های سیاه قیام می کند که در کف دست راست او خالی(خللی)است و پیشاپیش او مردی بنام شعیب بن صالح است که با لشکریان سفیانی می جنگد و آنها را شکست میدهد.
الملاحم و الفتن باب۹۷ ص۵۲
10- بدرستی که پرچمدار سپاه امام مهدی مردی از بنی تمیم است که ریش کم دارد و به او شعیب بن صالح می گویند. ابن حماد ص ۸۶

11- و عن محمد بن الحنفیة:
سپس پرچم های سیاهی از خراسان که حاملان آنها کلاه های سیاه و لباسهای سفید بر تن دارند ، خروج می کنند پیشاپیش آنها مردی است بنام شعیب بن صالح از قبلیه بنی تمیم ، طرفداران سفیانی را شکست می دهد تا اینکه در بیت المقدس فرود آمده و زمینه ظهور حضرت مهدی(عج) را مهیا می نماید. ابن حماد / فتن
12- ثم یسیر إلى الکوفة فیقتل أعوان آل محمد صلى الله علیه واله ویقتل رجلا من مسمیهم ثم یخرج المهدی على لوائه شعیب بن صالح
بحار الأنوار للمجلسی (۱۱۱۱ هـ) الجزء۵۲ صفحة۲۰۷
13- شعیب بن صالح، جوان گندمگون و تیزفهمی از اهالی تهران که سرپرستی نیروهای خراسانی را بر عهده دارد. الممهدون المهدی، ص ۵۴ به نقل از شش ماه پایانی، ص ۹۴
14- پرچمهای سیاه کوچکی به اهتزاز درمی آید که با مردی از اولاد ابوسفیان نبرد می کند و برای اطاعت از حضرت مهدی(عج) زمینه سازی می کند، در پیشاپیش این پرچم ها مردی به نام تمیم بن صالح حرکت می کند . بشاره الاسلام ص ۲۱۲ و ۱۸۴ ، و المهدی ص ۱۹۰

15- اذا رایتم ذالک فعلیکم بالفتی التمیمی…
… وقتی که آن را مشاهده کردید ، به سوی جوان تمیمی بشتابید که او از طرف مشرق می آید و او پرچمدار حضرت مهدی است الامام المهدی ص ۶۴ ، الحاوی للفتاوی ج ۲ ص ۱۳۰

16- … آنگاه این مرد تمیمی – که خداوند بر سرزمینش باران رحمت فروریزد – با پرچم سیاه مهدوی با نصرت الهی و دعوت حقه پیش می تازد تا به محضر حضرت مهدی برسد و دست بیعت بدهد. الملاح و الفتن ص ۱۱۲ و ۴۱
17- … حضرت مهدی(ع) خروج می کند و شعیب بن صالح پرچمدار او می باشد.
بشاره الاسلام ص ۱۷۷- بحارالانوار ج ۵۲ ص ۲۰۸ ، الملاحم و الفتن ص ۴۴ و …
18- سپاهیان خراسان به حرکت درمی آید ، شعیب بن صالح تمیمی در طالقان به آنها می پیوندد ، در خوزستان به یک سید موسوی بیعت می شود و … الزام الناصب ص ۲۱۳ ، بشاره الاسلام ص ۷۳
19- هنگامی که سپاه سفیانی به سوی کوفه عزیمت می کند ، سفیانی گروهی را به جستجوی اهل خراسان می فرستد ، که برای یاری حضرت مهدی(عج) خروج کرده اند ، سپاه سفیانی با سپاه سید هاشمی(سیدخراسانی) که پرچم های سیاهی دارند و پرچمدارش شعیب بن صالح است در دروازه اصطخر روبرو می شود …. ابن حماد ص۸۶، الملاحم و الفتن ص ۵۱ ، بشاره الاسلام ص ۱۸۴ و …
20- فرمانده آنها مردی از تمیم بنام شعیب بن صالح است ، بزرگ و کوچک شمشیر به دست گرفته و وارد کارزار می شوند ، سید حسنی (حسینی) که صورتش چون ماه تابان است در این نبرد شمشیر می زند… الزام الناصب ص ۲۰۱ و ۲۱۸ ، بحارالانوار ج ۵۳ ص ۱۵ و ۳۵ و ….

21- یخرج بالری رجل ربعه اسمر ، مولی لبنی تمیم ، کوسج ….
مردی گندمگون ، متوسط القامه ، کم ریش و کوسه به نام شعیب بن صالح با چهارهزار نفر از ری خروج می کند کسی در برابرش ایستادگی نمی کند جز اینکه کشته شود. الملاحم و الفتن ص ۴۲ ، الحوی للفتاوی ج ۲ ص ۱۳۹
22- پرچم های سیاهی برای نبرد با سفیانی به حرکت درمی آید که در میان آنها جوانی از بنی هاشم هست که صورتش چون قرص قمر است و در دست راستش خالی(خللی) هست ، در پیشاپیش این سپاه شعیب بن صالح تمیمی است که کلاههای سپاهیانش سیاه است و جامه هایشان سفید. سپاه سفیانی را شکست می دهند و به سوی غرب پیش می روند و زمینه را برای حضرت مهدی فراهم می کنند ، فاصله بین خروج او تا تقدیم امور به حضرت مهدی(عج) هفتاد و دو ماه می باشد. الملاحم و الفتن ص ۴۱ ، بشاره الاسلام ص ۱۸۵
23- و از محمد بن حنیفه : افرادی از خراسان با درفشهایی سیاه به رهبری سید خراسانی و فرماندهی نظامی فردی به اسم شعیب بن صالح ظهور خواهند کرد که رهبری افرادی با لباس های به رنگ سفید و کلا ه های سیاه بر عهده دارد آنها طرفداران سفیانی را شکست خواهند داد و در بیت المقدس فرود آیند تا دولت مهدی را پایه گذاری کنند و مهدی او را به فرماندهی قوای نظامی خود بر میگزیند ابن حماد
24- درفش های سیاهی از بنی عباس و پس از آن درفش های سیاهی از خراسان خروج می کند که حاملان آنها کلاه سیاه و سفید برتن دارند ، پیشاپیش آنان مردی است که وی را صالح بن شعیب یا شعیب بن صالح می نامند ، او از قبیله بنی تمیم است ، آنان نیروهای سفیانی را شکست داده و در بیت المقدس فرود می آیند ، تا زمینه را برای حضرت مهدی(ع) فراهم کنند ، تعداد ۳۰۰ تن دیگر از شام به او می پیوندند. فاصله بین خروج او تا تقدیم امور به حضرت مهدی(عج) هفتاد و دو ماه می باشد. نسخه خطی ابن حماد ص ۸۴ و ۷۴
25- غلام حدث السن ، اسمراصفر، خفیف الحیه کوسج …
جوانی نورس ، زرد و گندمگون ، محاسن کم پشت (خفیف اللحیه) و کوسه ، کسی در برابر او نمی ایستد مگر اینکه او را می کشد ، اگر با کوهها درگیر شود ، از بن برمی کند تا وارد سرزمین قدس شود ، او پرچمدار حضرت مهدی(ع) خواهد بود. المهدی ص ۱۹۰ ، الملاحم و الفتن ص ۴۳ ، ۵۷ ، ۶۸ و …
26- شعیب بن صالح از سمرقند خروج می کند بحارالانوار ج ۵۲ ص ۲۱۳ ، المهدی ص ۲۲۲
در نسخه خطی ابن حماد ازحضرت علی علیه السلام روایت شده است که فرمود:
وقتی سواران سفیانی به سوی کوفه رفتند، گروهی را در جستجوی اهل خراسانمی فرستد و در این حال اهل خراسان به طلب مهدی بیرون می آیند آنگاه هاشمی با درفشهای سیاه در حالیکه شعیب بن صالح در پیشاپیش آنها حرکت می کند با امام مهدی ملاقاتمی‌کند و همچنین آن حضرت در محل دروازه استخر با یاران سفیانی برخورد می‌کنند و بینآنها نبردی بزرگ رخ می دهد. در این هنگام درفش‌های سیاه آشکار می‌شود و سوارانسفیانی پا به فرار می‌گذارند در این بحبوحه مردم آرزوی دیدار مهدی را داشته و او رامی‌جویند.

از بزرگترین قبایل مشهور عرب و از اعراب عدنانی می باشند. شاخه های زیادی ازقبایل عرب را از قدیم تا عصر حاضر، شامل می شود که از مشهورترین آنها «بنی هجیم،بنی مازن، بنی عنبر، بنی اسد و بنی حارث» که شاخه هائی از بنی حارث شامل «بنی امرءالقیس» و «بنی سعدبن زید» هستند که مناطق زندگی آنها در منطقه نجد، یمامه و شرقعربستان تا بحرین و بصره و فرات و غدیب از منظقه کوفه در عراق می باشد. آنها ازذریه «تمیم» و از نوادگان معدبن عدنان هستند که در اکثر بلاد اسلامی منتشر و بهگروههای شیعه و سنی تقسیم و از صدر اسلام تاکنون درگیری های خونینی بین آنها بوده است.

بعضی افراد این قبیله، درسال ۶۱ هجری در عاشورای حسینی، با ابن سعد به جنگ با “ابا عبدالله الحسین علیه السلام ” برخاسته و بعضی از آنها در رکاب حضرت حسین بن علی و از اصحاب خاص و بزرگان این قیام خونین بودند که نامشان در آخر ذکر خواهد شد. سال ۶۵ هجری قمری، بنی تمیم در کنار “مهلب بن ابی صفره” با خوارج جنگیدند و آنها را متفرق کردند و در همین سال در جنگهای خراسان شرکت داشتند. در قیام مختار ثقفی به خوانخواهی حسین بن علی در کوفه، آنها از مختار حمایت نموده و به سپاه او پیوستند و به فرماندهی “ابراهیم بن الاشتر” با بنی امیه جنگیدند و در تمام جنبش های شیعیان علیه بنی امیه شرکت داشته و تا دوره عباسیان بیشتر ساکنان عرب در خراسان و عده ای از «دعاة» بنی عباس در خراسان از بنی تمیم بودند. روهمرفته در طول قرون و اعصار و در بین افراد آن، بسیارند اشخاصی که سعید بوده و در خدمت ائمه معصومین و یا از بزرگان و خوبان روزگار که تاریخ نظیر آن را به خود کم دیده و یا ندیده باشد و بسیار اشخاصی که شقی و از بدان بودند.
گروهی از عشایر عرب ایرانی که در استان خوزستان و در ناحیهدشت میشان زندگی می‌کنند هم از این قبیله هستند.(۱)
عشایر تمیمی در روزگار پیش از اسلام هم‌پیمان ساسانیان بودند.(۲)
از دوران پیش از اسلام، فرهنگ و زبان فارسی در میان قبیله تمیمی نفوذ زیادی داشت و برخی از آنان نیز زرتشتی شده‌بودند.[۲]
در زمان امویان، ماهان، پدر ابراهیم موصلی (نوازنده سرشناس ایرانی) که از ایرانیان پارس بود به خاطر بیدادگری‌های فرماندار استان پارس ناچار به گریز از خانه شد و در میان قبیله تمیمی ساکن گشت.[۲]
مردم تمیمی پس از حمله مسلمانان، به نقاطی در خاک ایران امروزی وارد شدند و با گذر زبان دوزبانه عربی-فارسی شدند.[۲]
کتاب گیتاشناسی ایران، عباس جعفری، جلد سوم،۱۳۸۴

در اینجا نام برخی از مشاهیر بنی تمیم را ذکر می کنیم.

مشاهیر شعراء
اوس بن حجر
سلامة بن جندل
عدی بن زید
متمم بن نویره
مخلب
جریر
عجاج
فرزدق، که مشهورترین شاعر اهل البیت در نزد شیعه.
مشاهیر علماء
۱- احنف بن قیس تمیمی که شیخ طوسی و دیگران او را از اصحاب رسول خدا و علی بن ابیطالب و امام مجتبی علیهاالسلام ذکر کرده است.
۲- حمید فرزند حمادبن حوار تمیمی کوفی که شیخ طوسی او را از اصحاب امام ششم و علامه حلی او را ستوده است.
۳- زفربن الهذیل تمیمی کوفی، از اصحاب امام ششم حضرت صادق علیه السلام
۴- ابومحمد غیاث بن ابراهیم تمیمی بصری، ساکن کوفه و از موثقین
۵- محمدبن مارد تمیمی عربی کوفی. از راویان موثق حدیث که اکثر کتب رجال از او یاد کرده اند.
۶- حجاج بن بدر تمیمی از اصحاب سیدالشهداء که در نهضت عاشورا بنی تمیم را جمع و برای حضرت حسین علیه السلام درخواست کمک و نامه حضرت را برای آنها گفت و بنی تمیم نیز دعوت او را اجابت کردند. نام او در زیارت رجبیه آمده است.
۷- حربن یزید ریاحی تمیمی یکی دیگر از اصحاب سیدالشهداء که با فداکاری خود در یاری حسین بن علی علیه السلام در عاشورای سال ۶۱ هـ ق، به شهادت رسید.
دیگر از این تبار، خاندان محمدبن عبدالوهاب، موسس فرقه «وهابیه» در ریاض و «آله ثانی» امرای «قطر» نیز می باشند. ابراهیم بن اغلب که از شاخه های این قبیله بود سلسه «اغالبه» را در آفریقای شمالی تاسیس کرد. از قرن نهم هجری به بعد اثری از این قبیله نمانده و فرقه «غزیه» از قبیله «طی» و خفاجه، از قبیله بنی عقیل در اراضی آنها سکونت دارند.

آن جوان بنی هاشمی باید از بنی هاشم باشد یعنی از نوادگان هاشم جد اعلای پیامبر ولی چون الان بغیر از اولاد علی علیه السلام شاخه های دیگر بنی هاشم مثل فرزندان عباس ،عقیل ،جعفر و…قابل شناسایی نیست بنی هاشم به اولاد پیامبر وعلی علیهما السلام اطلاق می شود واگر از اولاد امام حسین علیه السلام باشد قطعا از بنی هاشم است به هر معنی که تصور شود
ولی اینکه کسی از مادر به امام حسین علیه السلام برسد نیز شامل این حدیث می شود یا نه، جواب باکارشناسان محترم حدیث می باشد
ضمنا بعضی از اهل خبره سید حسنی وسید خراسانی رایک نفر می دانند که در این صورت بازتطبیق آن به شخصی از نسل امام حسین علیه السلام کار برادران کارشناس حدیث است
استادعلی کورانی می فرمایند :
درباره سید حسنی نیز در روایت داریم که یک سید حسنی در عراق می آید که ابتداء ادعا می کند من مهدی هستم و بعدا بر می گردد و تسلیم امام زمان(عج) می‌گردد و یک سید حسنی نیز داریم که او همان کسی است که پرچم ایران، را به دست امام می دهد و «سید خراسانی» در روایت را با همان سید حسنی ایران تطبیق می‌دهند.